Czy możliwa jest deportacja obywateli Ukrainy z krajów Unii Europejskiej do Ukrainy?

W obliczu konfliktu trwającego w Ukrainie, wiele osób zastanawia się, czy i w jakich okolicznościach obywatele Ukrainy mogą zostać deportowani z krajów Unii Europejskiej z powrotem do Ukrainy. Czy taka deportacja jest możliwa? W jakich sytuacjach? Jak się przed tym uchronić?

Deportacja – co to takiego i w jakich sytuacjach jest stosowana?

Deportacja oznacza przymusowe usunięcie osoby z terytorium danego państwa i odesłanie jej do kraju pochodzenia lub innego kraju, który zgodzi się ją przyjąć. Standardowo deportowanym można zostać na przykład za naruszenie przepisów imigracyjnych – na przykład za przebywanie w danym kraju już po wygaśnięciu wizy. Jednocześnie sytuacja w Ukrainie powoduje, że w wielu krajach Unii Europejskiej stosowane są złagodzone przepisy w odniesieniu do osób starających się o azyl lub o ochronę tymczasową.

Z jakiego powodu można zostać deportowanym?

Każdy kraj Unii Europejskiej ma prawo do przeprowadzenia procedury deportacyjnej w określonych sytuacjach. W odniesieniu do osób pochodzenia ukraińskiego może dojść do uruchomienia procedury deportacji, gdy:

• Popełnią one przestępstwo.
• Spowodują zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego danego kraju.
• Są poszukiwane przez władze swojego kraju – na przykład z uwagi na popełnione zbrodnie wojenne.

Do deportacji może dojść również wówczas, gdy naruszone zostaną warunki wizowe lub pobytowe – są one jednak obecnie złagodzone z uwagi na wojnę w Ukrainie i na fakt, że wiele milionów osób poszukuje obecnie bezpiecznego schronienia w różnych krajach Unii Europejskiej.

Zobacz podobne:
Bezpłatna pomoc prawna dla Ukraińców w Polsce

Jak odbywa się deportacja?

Proces deportacyjny może przebiegać nieco inaczej w każdym kraju, ale ogólne zasady są zbliżone: procedura ta wymaga zwykle przeprowadzenia postępowania administracyjnego lub sądowego. Osoba, która została poddana procedurze deportacji, ma prawo do obrony w trakcie tego postępowania, a często również do złożenia odwołania, gdy zapadnie niekorzystna dla niej decyzja.

Deportacja a ekstradycja – jaka jest różnica?

Omawiając temat deportacji należy również wspomnieć o ekstradycji, ponieważ oba pojęcia są często mylone. Deportacja odnosi się zazwyczaj do sytuacji, w której osoba nielegalnie przebywa na terytorium danego państwa i zostaje zmuszona do opuszczenia tego obszaru na mocy decyzji władz imigracyjnych. Jest to środek mający na celu zachowanie porządku na terytorium państwa i regulowany przepisami prawa imigracyjnego.

Zobacz też: Karta rezydenta UE dla Ukraińców: co to jest i jak otrzymać?

Z kolei ekstradycja dotyczy sytuacji, w której osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa w jednym państwie jest prośbą tego państwa o jej przekazanie władzom tego kraju, aby mogła stawić się przed sądem i odpowiedzieć za swoje czyny. Ekstradycja jest procesem międzynarodowym, który opiera się na umowach międzynarodowych i wymaga współpracy między państwami. Jest to środek mający na celu zapewnienie sprawiedliwości i karanie osób za przestępstwa, których się dopuściły na terytorium innego kraju. Jak podaje rzeczpospolita Ukraina już się zastanawia nad ściągnięciem mężczyzn którzy przekroczyli granicę Polski w sposób nielegalny, głównie na podstawie fałszywych zaświadczeń lekarskich.

Deportacja do kraju, w którym trwa wojna

Deportacja osoby do kraju, w którym trwa wojna, jest kwestią skomplikowaną i obwarowaną międzynarodowymi przepisami prawnymi oraz zasadami ochrony praw człowieka. Oto kilka kluczowych aspektów, które są brane pod uwagę:

• Zasada non-refoulement – to kluczowa zasada prawa międzynarodowego, która zabrania deportowania osób do krajów, w których będą one narażone na bezpośrednie zagrożenie życia lub wolności. Taka sytuacja dotyczy więc większości uchodźców z Ukrainy.
• Ocena indywidualna – w ramach procedury deportacyjnej brane pod uwagę są także wszelkie aspekty indywidualne, które dotyczą konkretnych osób, wobec których prowadzone są postępowania deportacyjne. Bierze się pod uwagę takie kwestie, jak status prawny, sytuacja zdrowotna, rodzinna i wiele innych.
• Ograniczenia i wyjątki – chociaż ogólną zasadą jest, by nie deportować osób do krajów, w których trwa wojna, istnieją pewne wyjątki od tej reguły. Jeśli osoba taka popełniła zbrodnię wojenną lub stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego kraju, w którym się znajduje, może zostać deportowana. Oznacza to więc, że teoretycznie zawsze istnieje możliwość deportowania Ukraińca z Polski, Francji, Niemiec lub jakiegokolwiek innego kraju UE, jeśli zajdą ku temu istotne powody.

Jak uchronić się przed deportacją?

Jak widzisz, ryzyko uruchomienia procedur deportacyjnych w odniesieniu do obywateli Ukrainy, którzy odnaleźli schronienie w krajach Unii Europejskiej, jest ograniczone do minimum. Aby dodatkowo je zminimalizować:

• Przestrzegaj przepisów kraju, w którym się znajdujesz.
• Zadbaj o swój jasny status prawny. Jeśli wymagają tego przepisy, wystąp o pozwolenie na pobyt, wizę lub ochronę tymczasową.
• Jeśli masz jakikolwiek problem natury prawnej lub grozi Ci deportacja, skorzystaj z pomocy prawnej – w większości krajów UE możliwe jest skorzystanie z bezpłatnych porad prawnych.
• Na wszelki wypadek zapoznaj się z procedurami deportacyjnymi i odwoławczymi kraju, w którym się znajdujesz.
• Jeśli grozi Ci deportacja, możesz poprosić o pomoc organizacje zajmujące się prawami człowieka oraz ochroną humanitarną.
• Nie wchodź w żadne układy przestępcze.