Dzień Konstytucji Ukrainy w 2023 roku: co to za święto i kiedy je obchodzimy?

Dziś, 28 czerwca, Ukraina obchodzi jedno z najważniejszych świąt swojej państwowości – Dzień Konstytucji. Czy ten dzień będzie dniem wolnym od pracy na Ukrainie? Dlaczego to święto jest tak ważne dla każdego Ukraińca? Kiedy powstała ukraińska konstytucja, dowiesz się z naszego artykułu.

Kiedy obchodzony jest Dzień Konstytucji na Ukrainie?

Ukraina obchodzi Dzień Konstytucji 28 czerwca, czyli dzisiaj. Święto to jest jednym z największych świąt państwowych na Ukrainie, więc art. 73 Kodeksu pracy włącza je do listy dni wolnych od pracy. Zazwyczaj obywatele Ukrainy mają w tym dniu dzień wolny od pracy. Jednak w tym roku, ze względu na stan wojenny w kraju, powszechny dzień wolny został anulowany na mocy ustawy „O organizacji stosunków pracy w stanie wojennym” (art. 6). Choć oczywiście szefowie spółek i przedsiębiorstw państwowych mogą prywatnie zapewnić swoim pracownikom możliwość dodatkowego odpoczynku w tym dniu. Niezależnie jednak od tego, czy dzień ten jest dla kogoś dniem pracy, czy też nie, święto to nie traci na znaczeniu. Dlaczego więc to święto jest ważne? I dlaczego dziś ma ono szczególne znaczenie dla Ukraińców? Wcześniej pisaliśmy o polskich świętach i uroczystościach.

Zapraszamy na nasz Telegram https://t.me/ukrainianinpolandpl, nasz fanpage na facebooku https://www.facebook.com/ukrainianinpolandpl, a także do zaobserwowania nas na instagramie https://www.instagram.com/ukrainian_in_poland_pl. Dzięki temu będziesz zawsze na bieżąco z najnowszymi wiadomościami i wydarzeniami.

Czym jest konstytucja Ukrainy?

Konstytucja kraju jest najważniejszym aktem prawnym, który określa główne prawa i możliwości obywateli. Konstytucja Ukrainy zawiera również wszystkie podstawowe prawa i wolności Ukraińców, gwarantując ich realizację oraz określa demokratyczną ścieżkę państwa. Obecna Konstytucja zawiera następujące elementy państwowości Ukrainy:

• system państwowy i atrybuty państwa;
• zasady funkcjonowania i współdziałania różnych gałęzi władzy;
• prawa i obowiązki obywateli i państwa wobec społeczeństwa obywatelskiego.

Wszystkie ustawy przyjmowane w kraju opierają się na Konstytucji i ma ona najwyższą moc prawną. Dowiedz się, gdzie Ukraińcy mogą zwrócić się w Polsce, gdy ich prawa są naruszane.

Historia święta – Dzień Konstytucji Ukrainy

Jeszcze przed ostatecznym uzyskaniem niepodległości Ukraina miała kilka konstytucji. Każda z nich ucieleśniała aspiracje Ukraińców do stworzenia niepodległego państwa opartego na rządach prawa.

Konstytucja Pylypa Orlyka

Dokument ten pojawił się w 1710 roku w starożytnej twierdzy w osmańskim mieście Bender. To właśnie tam około 4000 ukraińskich Kozaków otrzymało azyl polityczny po tym, jak zostali pokonani przez Szwedów w Wielkiej Wojnie Północnej przeciwko Moskwie. Będąc na przymusowym wygnaniu i straciwszy swojego hetmana (Iwan Mazepa zmarł wkrótce potem), Kozacy nie wiedzieli, co robić i potrzebowali zrozumienia swojej misji oraz nowego przywódcy. Przywódcą tym był Pylyp Orlyk, były urzędnik generalny, który stworzył rewolucyjny dokument, niezwykle ważny dla ówczesnej historii Ukrainy. W swojej treści było to porozumienie między rządem a Kozakami. Dziś znamy ten dokument jako Konstytucję Pylypa Orlyka. Konstytucja ta ucieleśniała nadzieje zesłańców na odrodzenie własnego państwa i stanowiła wytyczne dla ich aspiracji i wysiłków.

Zobacz podobne:
Pomoc finansowa od The $1K Project

Będąc wyjątkowym jak na swoje czasy, dokument ten określał:

• wyraźne granice Hetmanatu;
• podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą – podział ten jest podstawą wszystkich demokratycznych konstytucji współczesnych państw;
• sojuszników Kozaków – wymieniono Chanat Krymski i Szwecję;
• pomoc społeczna i zwolnienia podatkowe dla kobiet, które straciły swoich kozackich mężów, a także dla sierot;
• zakaz kupowania stanowisk (radykalne rozwiązanie antykorupcyjne jak na tamte czasy!).

Dziś często mówi się, że konstytucja Pylypa Orlyka była pierwszą na świecie. Nie jest to jednak do końca prawdą. W przeciwieństwie do konstytucji amerykańskiej czy francuskiej, konstytucja Orlika, z przyczyn historycznych, nie mogła zostać wdrożona na terytorium całego Hetmanatu.

Konstytucja Ukraińskiej Republiki Ludowej

29 kwietnia 1918 r. ogłoszono Konstytucję Ukraińskiej Republiki Ludowej – Statut o ustroju państwa, prawach i wolnościach UPR. Dokument został przyjęty przez Radę Centralną w ostatnim dniu jej istnienia. Konstytucja UPR proklamowała

• niepodległość państwa;
• integralność terytorialną;
• równość praw obywatelskich;
• wolności demokratyczne;
• szeroki samorząd terytorialny;
• prawo mniejszości narodowych do autonomii narodowej i osobistej.

Zgodnie z koncepcją przedstawicieli Centralnej Rady Narodowej, państwo ukraińskie miało być republiką parlamentarną (bez prezydenta), a najwyższą władzą ustawodawczą miało być Zgromadzenie Ludowe.

Konstytucja Ukrainy po ogłoszeniu niepodległości

Pomimo faktu, że Ukraina uzyskała niepodległość w 1991 roku, ukraińska konstytucja ma w tym roku zaledwie 27 lat. Wynika to z faktu, że po ogłoszeniu niepodległości Ukraina żyła bez głównej ustawy przez kolejne 5 lat. Nawiasem mówiąc, jest to najdłuższy okres wśród wszystkich krajów postsowieckich. Chociaż Komisja Konstytucyjna została powołana niemal natychmiast po przyjęciu Deklaracji suwerenności państwowej Ukrainy przez Radę Najwyższą Ukraińskiej SRR. Tak więc przez pięć lat dokument był przedmiotem ciężkiej pracy, dyskusji i konsultacji.

Konstytucja Ukrainy została przyjęta 28 czerwca 1996 roku podczas piątej sesji Rady Najwyższej Ukrainy drugiej kadencji. Od tego czasu data ta została wyznaczona jako Dzień Konstytucji, który jest corocznie obchodzony w kraju. Tego dnia ponad 300 deputowanych pracowało nad przyjęciem przepisów nowej ustawy zasadniczej. Pracowali oni nad dokumentem niemal bez przerwy przez 23 godziny. Za przyjęciem nowo utworzonej konstytucji głosowało 315 deputowanych, a dokument natychmiast wszedł w życie.

Zobacz też: Dofinansowanie 700 złotych z UNHCR – odpowiadamy na najważniejsze pytania

Rosyjski atak jako naruszenie konstytucyjnych praw Ukraińców

Pełnowymiarowa inwazja Rosji na Ukrainę jest rażącym naruszeniem wszystkich przepisów ukraińskiej konstytucji. Rzeczywiście, dzisiejsza wojna pozbawia obywateli Ukrainy – dorosłych i dzieci – praw określonych w ustawie zasadniczej: prawa do życia, wolności, edukacji, godnego życia, a co najważniejsze, prawa do bycia Ukraińcem. Niemniej jednak ważne jest, aby pamiętać o naszych podstawowych prawach zapisanych w Konstytucji i móc o nie walczyć. W końcu, jak zauważyła dzisiejsza Pierwsza Dama Olena Zelenska:

Dzieci, które znają swoje prawa od najmłodszych lat, wyrosną na dorosłych, którzy ich nie oddadzą.