Znęcanie się nad dzieckiem w polskiej szkole: co robić?

Z powodu inwazji Rosji na Ukrainę na pełną skalę, wiele ukraińskich rodzin schroniło się w Polsce. W roku szkolnym 2022-2023 w polskich szkołach uczyło się około 200 000 dzieci z Ukrainy. Według ankiety przeprowadzonej wśród ukraińskich rodziców na temat stosunku do ich dzieci w polskich szkołach, odpowiedzi były diametralnie różne. Większość mówiła o doskonałym stosunku do Ukraińców w polskich szkołach, pomocy i współczuciu nauczycieli i polskich uczniów, podczas gdy niektórzy rodzice mówili o zastraszaniu i agresji ze strony miejscowych dzieci. Czym jest znęcanie się, jakie są jego przyczyny i co powinni zrobić rodzice, jeśli ich dziecko jest ofiarą znęcania się w polskiej szkole, przeczytaj nasz artykuł.

Znęcanie się nad ukraińskimi uczniami w Polsce: najczęstsze przyczyny

Zastraszanie lub nękanie to formy długotrwałej przemocy fizycznej i psychicznej w społecznościach szkolnych. Warto zauważyć, że zachowanie sprawców nie jest samoobroną i nie jest wspierane przez regulacje prawne. Problem znęcania się w szkołach jest od dawna powszechnie znany zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie. Według różnych źródeł: 67% ukraińskich dzieci w wieku od 11 do 17 lat doświadczyło mobbingu w szkołach na Ukrainie, 44% obserwowało go i ignorowało ze strachu o siebie, a 24% było jego ofiarami. W pierwszych miesiącach 2023 roku na Ukrainie odnotowano 99 przypadków znęcania się. To tylko oficjalne dane, ale niestety wiele przypadków znęcania się pozostaje niezauważonych przez dorosłych.

Z powodu wojny wiele ukraińskich rodzin musiało przenieść się za granicę, a dzieci musiały uczęszczać do szkół o zupełnie innych zasadach, gdzie edukacja prowadzona jest w obcym języku, często niezrozumiałym dla dziecka. Przypadki znęcania się nad ukraińskimi uczniami w szkołach w Polsce stały się powszechne. Według rodziców, sprawcy wyśmiewali wygląd dziecka, ubrania, włączali syreny, szydzili, a nawet bili.

Najczęstsze przyczyny nękania:

• na poziomie krajowym;
• nierówność społeczna;
• bariera językowa;
• niekontrolowana przestrzeń informacyjna (gry, Internet, filmy itp.);
• brak tolerancji;
• nierówności między ludźmi;
• tworzenie hierarchii w grupach dziecięcych;
• stosunek społeczeństwa do przemocy.

Zobacz podobne:
Language Supp: nowe bezpłatne kursy języka polskiego dla dzieci z Ukrainy

• Fizyczne: działania powodujące ból lub obrażenia fizyczne, takie jak bicie, policzkowanie, kopanie, uderzanie itp;
• ekonomiczne: kradzież, zniszczenie lub uszkodzenie mienia dziecka, wymuszenie pieniędzy lub innych rzeczy;
• psychologiczne: zastraszanie, bojkot, manipulacja, szantaż, pogarda, wyśmiewanie, obelgi, rozpowszechnianie plotek itp;
• Seksualne: obraźliwe gesty, przezwiska, żarty, uwagi, działania o charakterze seksualnym itp;
• cyberprzemoc (nękanie online, agresywne zachowania w mediach społecznościowych, przejawy przemocy psychicznej i seksualnej w Internecie).

Zapraszamy do dołączenia do naszego kanału Telegram, naszej strony na Facebook а oraz naszej strony na Instagram, aby być na bieżąco z najnowszymi wiadomościami i wydarzeniami.

Co można nazwać nękaniem: jak się objawia?

Znęcanie się to agresywne lub obraźliwe zachowanie dziecka lub grupy dzieci wobec innego dziecka, któremu towarzyszy przemoc fizyczna lub psychiczna. W zdarzeniach zawsze uczestniczą 3 osoby: sprawca, ofiara i obserwator (jeden lub grupa). Często zdarza się, że dzieci, które znęcają się nad innymi, były wcześniej ofiarami znęcania się lub przemocy. Zachowanie dziecka zależy od tego, co dzieje się w jego rodzinie i życiu.

Rodzice uczniów (bez względu na to, gdzie się znajdują) powinni zawsze zwracać uwagę na zachowanie, nastrój lub wygląd swojego dziecka. Przejawy znęcania się mogą być różne: zniszczone rzeczy lub zabawki, zabrudzone lub podarte ubrania, podarte książki, zeszyty i inne oznaki przemocy fizycznej. Jeśli uczeń jest zastraszany, rodzice powinni zwrócić uwagę na następujące znaki ostrzegawcze w zachowaniu dziecka:

• izolacja;
• Strach;
• bezsenność;
• agresja;
• niska samoocena;
• słabe zdrowie;
• stan depresji;
• utrata przyjaciół i zaufania;
• niepokój;
• zależność;
• tendencje samobójcze;
• Samotność.

Zobacz też: Świadczenia socjalne dla Ukraińców w Polsce w 2025 roku – kompletny przewodnik

Oznaki zachowania, jeśli dziecko jest sprawcą przemocy:

• agresja;
• przemoc;
• egoizm;
• popełnianie przestępstw;
• obojętność wobec innych ludzi;
• Niezdolność do spokojnej rozmowy;
• Pogorszenie relacji z przyjaciółmi i kolegami z klasy;
• ciągłe konflikty;
• brak wyrzutów sumienia, jego działania są świadome;
• Postrzeganie innych osób jako przestępców.

Co powinni zrobić rodzice, jeśli ich dziecko jest prześladowane w szkole w Polsce?

Psychologowie doradzają rodzicom, których dzieci są ofiarami znęcania się, aby zapewnili swoje dzieci, że ich prawa będą chronione wszelkimi możliwymi środkami. Konsekwencje znęcania się są trudne dla dzieci, a przezwyciężenie ich wymaga wielu lat pracy z psychologiem.

Algorytm działań dla rodziców, których dziecko jest ofiarą mobbingu w polskiej szkole:

1. Zorganizować spotkanie z wychowawcą klasy, porozmawiać o problemie, opisać stan dziecka, poprosić wychowawcę o obserwację sprawcy i klasy, zebrać informacje od innych dzieci i nauczycieli oraz wspólnie zaplanować dalsze kroki w celu rozwiązania problemu.
2. Umów się na spotkanie z psychologiem szkolnym.
3. Jeśli pomimo rozmów z nauczycielem i psychologiem nękanie nie ustaje, skontaktuj się z dyrektorem szkoły, zgłoś sytuację osobiście lub napisz list do dyrektora z prośbą o podjęcie działań w związku z nękaniem dziecka w szkole i przekaż list do sekretariatu szkoły.
4. Jeśli problem nie zostanie rozwiązany, należy złożyć skargę do lokalnego wydziału edukacji.
5. Jeśli sytuacja jest bardzo poważna, a sprawca zagraża życiu dziecka, należy skontaktować się z policją.

Nauczyciele odgrywają kluczową rolę w zwalczaniu mobbingu w szkołach i powinni być wspierani przez administratorów szkół, rodziców, władze lokalne i organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Kluczem do zwalczania nękania jest zapobieganie nękaniu w szkołach, prowadzenie lekcji tolerancji, budowanie opartych na zaufaniu relacji między uczniami i nauczycielami w klasie oraz uczestniczenie w specjalnych szkoleniach dla dzieci i nauczycieli.

Gdzie się udać w przypadku nękania w polskiej szkole?

1. Dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka: 800121212 (bezpłatnie, w języku ukraińskim).
2. Infolinia Giving Children Power i linia pomocy ofiarom (w przypadku nękania lub przemocy): 800100100 lub 222309900.
3. Czat z psychologiem dla dzieci i młodzieży z Ukrainy: https://czat.brpd.gov.pl/
4. Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży z Ukrainy (rozmowy prowadzone są w języku ukraińskim): 116111.
5. Całodobowa infolinia Urzędu do Spraw Cudzoziemców: +48477217575.

Wcześniej pisaliśmy o tym, gdzie Ukraińcy mogą zwrócić się w Polsce, jeśli ich prawa są naruszane.